Isca
Een dorp uit de ijzertijd
Het boek is verschenen op 1 december 2020. Je kan het bestellen door het contactformulier in te vullen.
De tocht door Brabant onthulde via de plaatsnamen een fascinerend landschap waarin de mensen uit de ijzertijd een rijke cultuur uitbouwden. Brabant bruiste van de activiteit in de ijzertijd en wellicht al in de bronstijd. Brussel evolueerde toen al als hoofdstad, Mechelen en Leuven waren grote grenssteden aan de Dijle en plaatsen zoals Meise en Ukkel herbergden indrukwekkende necropolen. Een uitgestrekt wegennet doorkruiste het land dat bezaaid lag met kleine en grotere nederzettingen.
Overijse, in 832 n.C. voor het eerst in een akte vermeld als Isca, was al een volwaardig dorp in de oudheid meer dan tweeduizend jaar geleden. In dit nieuwe boek wordt Overijse als eerste dorp uit het oude Gallië volledig in kaart gebracht, dankzij de enorme rijkdom aan toponiemen verspreid over zijn territorium.
Toponiemen of plaatsnamen zijn relicten uit de ijzertijd (850-1ste eeuw v.C.) of zelfs de bronstijd (2200-850 v.C.), en brengen op een heel eigen manier de wereld van de Galliërs in Brabant opnieuw tot leven. Dialecten uit onder meer Wales, Bretagne en Ierland, maar ook Frankrijk en ons eigen land, laten toe hun betekenis te ontrafelen en niet de Germaanse talen, zoals tot nu toe ten onrechte gedacht en geschreven in talloze boeken en naslagwerken.
Intussen ongeveer acht jaar geleden, begon een boeiende zoektocht naar de betekenis van deze plaatsnamen doorheen uitgestrekte delen van Vlaams- en Waals-Brabant. Archeologische vondsten, lokale historische informatie en landschappelijke gegevens bevestigden er telkens opnieuw de gevonden verklaringen. De toponiemen uit Brabant, en bij uitbreiding uit heel het oude Gallië van Rijndelta tot Middellandse Zee, verbergen een uitermate fascinerende wereld uit de oudheid. Vroeg of laat zullen archeologen, historici en vooral germanisten en plaatsnaamkundigen moeten rekening houden met deze nieuwe manier van vertalen, hetgeen wel degelijk heel wat verandert voor de manier waarop naar ons eigen verleden wordt gekeken.
De talloze ontdekkingen tussen Dender en Dijle, waar in de nabije toekomst ook een boek over te verwachten valt, vormden de aanleiding om de toponiemen in Overijse, waar de auteur geboren en getogen is, onder de loep te nemen.
In Overijse of Isca, ‘het Land van het Water’, nemen de plaatsnamen ons mee langs de oudste woonkernen van het dorp, naar een ambachtszone met ijzerontginningssite, rivierhaventjes, een sacrale tempel en een grote necropool in het gehucht Tombeek. De Ketelheide, de Kouterstraat, een Blauwe Dries, het Stokkembos, de pachthoven den Busdum, ter Geyten en Terdeck, het Hophof en vele andere toponiemen brengen de diversiteit aan omwallingen en militaire strategieën rondom het oude Isca aan het licht. Veel fascinerende details over het leven van de Iscaniërs werden ontdekt en de betekenis van de gehuchten ontrafeld, waarbij heel het dorp uit de ijzertijd zoals nooit tevoren in detail kon in kaart gebracht worden.
Ook de huisnamen vertellen hun verhaal. Net als in grote steden zoals Brussel en Leuven, beschrijven de huisnamen van Isca de oude landschappen in en rondom het dorpscentrum. Ze maken deel uit van het landschappelijk erfgoed en lieten onze voorouders toe hun eigen verleden te koesteren en te herinneren. Het deel over de huisnamen in Overijse levert eveneens enkele verrassende wetenswaardigheden op over de IJseloop en het kasteeldomein in het dorpscentrum.
Meer nog, al deze kennis over de oudheid is van onschatbare waarde om de evolutie van het uitzicht en de geschiedenis van het dorp van de middeleeuwen tot nu beter te begrijpen. De combinatie van informatie op topografische kaarten en de betekenis van toponiemen laat toe een heel aantal onbeantwoorde vragen over de dorpsgeschiedenis op te lossen. Zo bestuurde het geslacht van IJssche Isca minstens vanaf de 11de tot de 15de eeuw. Maar waar stond de burcht van de heren van IJssche precies en wat was juist hun Beierij? Hoe zag de omgeving van de burcht eruit en waarom kozen de heren net die locatie uit in het dorp? Gingen de begijntjes er echt op een afgelegen plek in de moerassen leven? Hoe zag het kasteel er uit van de heren van Wittem en de prinsen van Horne? Hoe evolueerden de kasteelgebouwen en het kasteeldomein van de 17de tot de 19de eeuw? Wat had de mysterieuze Motte langs de IJse te betekenen?
Je vindt het allemaal terug in ‘Isca, een dorp uit de ijzertijd’.
Om niet te verdwalen, is dit boek rijk geïllustreerd met talrijke authentieke topografische kaarten en plannen van het Overijse uit de 16de tot 19de eeuw ontleend aan onder meer het Algemeen Rijksarchief van België en de ‘Bibliothèque Nationale de France’, en met foto’s, oude prentkaarten en zelf getekende plattegronden.
De natuur en het landschap vormen zo een zeer boeiend archief, waaraan archeologen, historici, antropologen, milieukundigen en iedere liefhebber van deze fascinerende wereld hun hart kunnen ophalen.
En als kers op de taart: een oud verloren gewaand document van Overijse, dook onverwacht op tijdens deze boeiende zoektocht. Nieuwsgierigen zijn van harte uitgenodigd om ook dit in het boek te ontdekken.
Het boek ‘Isca, een dorp uit de ijzertijd’ is volledig in kleur gedrukt, telt 276 blz, is 29.9 x 24 cm groot en de prijs bedraagt 45 euro.
Er werd tevens een kleurrijke set van drie zelf getekende plattegronden van Isca gemaakt, met aanduiding en lokalisatie van tientallen toponiemen (21 x 14 cm). Deze kaarten zijn ook opgenomen in het boek, maar kunnen als handig hulpmiddel gebruikt worden om nog vlotter de weg terug te vinden tijdens het lezen van het boek. De set van drie kaarten is verkrijgbaar aan 5 euro.
Deel met je vrienden:
