Etymologisch woordenboek

Brabantse toponiemen, relicten uit de oudheid

Met duizenden zijn ze, de toponiemen of plaatsnamen in Vlaams- en Waals-Brabant, zoals een Eeckhout, Abschinkel, Blauwen Hoeck, Hertstraat of al onze rivier-, stads- en dorpsnamen. Ze vertalen met oude gesproken lokale talen, zoals het Welsh of Bretoens, laat toe een ontzettend boeiende wereld uit de ijzertijd te ontdekken met haventjes, ambachtszones, metaalmijnen, herbergen, grensposten, tolbarelen, woonkernen en religieuze sites.

Maar hoe komt het dat tot anno 2021 noch archeologen, noch historici hiervan op de hoogte zijn en er in heel de literatuur over toponiemen wordt beweerd dat deze Germaans of Frankisch zijn? Het is duidelijk dat hier iets niet klopt. Om dit op te helderen, vertelt het eerste deel van dit boek hoe de toponiemen vorige eeuw resoluut Germaans werden en waarom Indo-Germanen en Duitse 20^ste-eeuwse wetenschappers hierin een rol speelden. Wat Germaans, Frankisch, Keltisch of Belgisch werd, blijkt plots een verhaal vol valkuilen te worden, waarmee een alert humorist een sappige sketch zou kunnen maken.

De lokale West-Europese spreektalen en dialecten bieden echter de sleutel aan om de betekenis van de toponiemen uit het oude Gallië te ontrafelen. In het tweede en derde deel van dit werk ontdekt men een uniek etymologisch woordenboek, waarin plaatsnamen uit heel Brabant worden verklaard en zo een nooit geziene hoeveelheid wetenswaardigheden uit de Gallische wereld opdoemt.

Het boek is een naslagwerk bij ‘Gallisch Brabant, wereld van toponiemen’ en ‘Isca, een dorp uit de ijzertijd’, van dezelfde auteur, en laat toe nooit meer te verdwalen in het reusachtige archief van toponiemen, verborgen in de ons omringende natuur.

Wil je snel een plaatsnaam in je buurt begrijpen? Ben je even verdwaald tussen de dorpen, waterbronnen, grenshagen en ijzerontginningsgebieden in de boeken 'Isca, een dorp uit de ijzertijd' of 'Gallisch Brabant, wereld van toponiemen'? Vraag je je af waarom in talloze artikels bij hoog en bij laag beweerd wordt dat onze oudste plaatsnamen overwegend Frankisch of Germaans zijn en ik hier het tegenovergestelde beweer? Dan is dit woordenboek wellicht iets voor jou!

Het 'Etymologisch woordenboek. Brabantse toponiemen, relicten uit de oudheid' is volledig in kleur gedrukt, met softcover. Het telt 224 blz en de prijs bedraagt 28 euro.

Bestellen

Uit het woordenboek:

Zoniënwoud : Het moerassige bos, rijk aan watergebieden begroeid met riet.

Sungia (1140), Zonia (1200), Sujnie (1459).

Het toponiem is te vertalen dankzij talloze oude West-Europese spreektalen en dialecten. Met bijvoorbeeld sanon, hetgeen Oudfrans is voor ‘moerassig’. Een ‘moeras’ of ‘moerassig land’ was ooit saigne in de bergen van Franche-Comté, sogne in Auvergnac en saignas in Languedoc. En er is het woord sagnatz uit de Dauphinois, ‘stilstaand water’ (en dus bedervend). Saigne was een term uit de Limousin: ‘bodem van modderige en vochtige aarde, moeras’. Voor de vissers uit Besançon was seine een ‘stilstaand’ of ‘slapend wateroppervlak’. Saignia, saina en saignetum betekenen ‘watergebied vol riet of bloembies, moerassig’, sagna of sania is ‘een grassoort, een soort riet of bloembies dat in het moeras groeit’.